Dlaczego wymowa jest ważna?

Dlaczego wymowa jest ważna?

Wymowa jest jednym z najważniejszych elementów nauki języka. Dla komunikacji dobra wymowa jest znacznie ważniejsza od znajomości gramatyki. Dlaczego więc w szkołach tak mało uwagi poświęca się wymowie?

Polski system edukacji sprowadził naukę języka do nauki gramatyki. W szkołach dzieci robią ćwiczenia gramatyczne, zamiast słuchać i uczyć się mówić. Zastanawiałam się nie raz, dlaczego tak się dzieje i wydaje mi się, że po prostu znajomość gramatyki łatwiej jest sprawdzić. Robisz test gramatyczny, za każdą poprawna formę czasownika dajesz punkt i już – możesz wystawić ocenę. Czy to się przekłada na znajomość języka? Niestety, nie. A na płynność mówienia? Też nie.

Dwa elementy są znacznie ważniejsze w nauce języka niż gramatyka. To słownictwo i wymowa. Znajomość słów umożliwia wyrażanie różnych rzeczy w języku obcym, właściwa wymowa sprawia, że rozumiesz, kiedy ktoś do ciebie mówi i sam jesteś zrozumiany.

1. System fonetyczny

Angielski system fonetyczny znacznie różni się od polskiego, trzeba więc nauczyć się wymawiać dźwięki, których nie ma w naszym języku. Polacy mają najwięcej problemów z samogłoskami, bo w angielskim występują dwa rodzaje samogłosek: krótkie i długie. Trzeba zdawać sobie z tego sprawę i zapisywać, jak wymawiamy poszczególne słowa. Jest wiele słów, które różnią się tylko jedną samogłoską i czasami można naprawdę popełnić wielką gafę, jeśli źle wymówimy samogłoskę. Klasycznym przykładem są pary słów shit – sheet, lub bitch – beach, z których pierwsze są wulgaryzmami. Dlatego zawsze warto sprawdzać wymowę nowego słowa w słowniku internetowym, gdzie można POSŁUCHAĆ wymowy. Nie ma sensu uczyć się symboli fonetycznych, wystarczy włączyć słownik, który poda ci znaczenie słowa wraz kontekstem, pokaże jego użycie w przykładowych zdaniach, a do tego powie je poprawnie.

2. Akcent wyrazowy

Akcent wyrazowy jest w angielskim znacznie ważniejszy niż w polskim. Choćby dlatego, że są słowa, które się tak samo pisze, ale inaczej zaakcentowane znaczą co innego. Dla przykładu, często rzeczownik jest akcentowany na pierwszą sylabę, a czasownik na drugą, a zmiana akcentu wpływa na wymowę samogłosek (w przykładach podaję wymowę w polskiej transkrypcji, pogrubiam akcentowana sylabę):

record /rekord/ – nagranie, albo rekord (w sporcie lub Guinnessa)
record /rikord/ – nagrywać

present /prezent/ – prezent, podarunek lub teraźniejszy
present /prizent/ – przedstawiać, prezentować

desert /dezert/ – pustynia
desert /dizert/ – opuszczać

Czasami zdarza się, że wyraz angielski jest podobny do polskiego, więc nikt nie zapisuje jego wymowy, a potem większość stawia akcent na złą sylabę (najczęściej na pierwszą, bo tak akcentujemy po polsku, choć powinno się na drugą). Najczęstsze błędy tego typu to hotel /hotel/, czy address /adres/ Dlatego zawsze warto sprawdzać wymowę i akcent każdego słowa.

Wybacz mi, że nie stosuję tu transkrypcji fonetycznej, ale z mojego doświadczenia wynika, że większość ludzi jej nie zna i nie umie odczytać. Dlatego piszę zwykłe i lub a, chociaż powinnam tam użyć symboli odpowiednich dźwięków, np. takiego odwróconego e w słowie address. Zastosowanie polskich dźwięków ma ci ułatwić odczytanie tych słów, tym bardziej, że w powyższych przypadkach skupiamy się na akcencie. Pogrubiam sylabę, którą akcentuje się w powyższych słowach.

3. Gdzie sprawdzać?

Na początek polecam słownik dwujęzyczny, np. Diki (diki.pl), bo ma dużą bazę kontekstów użycia i bardzo wygodną aplikację na telefon. Oczywiście może być każdy słownik, który ma możliwość posłuchania wymowy. Świetny jest np. internetowy słownik polsko-angielski Cambridge (dictionary.cambridge.org), który zawiera wymowę brytyjską i amerykańską. Zachęcam także do korzystania ze słowników angielskich, takich jak Oxford (oxfordlearnersdictionaries.com ) czy Longman (ldoceonline.com)

Dla bardziej zaawansowanych polecam serwisy Youglish (youglish.com) i Playphrase (playphrase.me) Działają w bardzo podobny sposób, znajdując w dostępnej bazie fragment zawierający słowo, którego szukasz. Jeśli chcesz sprawdzić, jak native speakers wymawiają jakieś słowo – wpisz je do wyszukiwarki Youglish lub Playphrase, a otrzymasz wiele różnych autentycznych materiałów zawierających to słowo.

Youglish to ogromna baza tekstów autentycznych, pochodzących z wystąpień publicznych, programów telewizyjnych, konferencji naukowych lub przemówień. Słyszysz wtedy brzmienie szukanego słowa w kontekście całej wypowiedzi. Pod ekranem znajdują się napisy, a słowa, które słyszysz podświetlają się na żółto, co ułatwia śledzenie tekstu. Dodatkową zaletą serwisu jest możliwość wybrania rodzaju angielskiego: brytyjski, amerykański, australijski, (lub wszystkie, czyli bez wyboru). Jeśli więc wydaje ci się, że słyszałeś dwie różne wymowy jakiegoś słowa – sprawdź rodzaj języka, bo może się okazać, że ten wyraz inaczej wymawiają Brytyjczycy, a inaczej Amerykanie (co jest dość częste). W Youglish można także sprawdzić prawidłową wymowę nazwisk i nazw własnych, korzystaj z tego.

Playphrase.me działa bardzo podobnie, ale odwołuje się do fragmentów seriali, np. Cards of House, Dr Who czy Friends. Podobnie jak w Youglish pod filmem ukazuje się tekst z zaznaczonym wyrazem, który właśnie jest wymawiany. Dla fanów seriali – świetna sprawa.

4. Osłuchanie

Angielski nie jest językiem fonetycznym, czyli większość słów pisze się inaczej niż się czyta. Dlatego bardzo ważne jest, żeby zawsze sprawdzać wymowę i ją ćwiczyć. Nie nauczysz się poprawnej wymowy z książek, musisz dużo słuchać. O słuchaniu pisałam już nie raz, ale powtórzę najważniejsze rady. Słuchaj dużo, słuchaj angielskiego z różnych źródeł, słuchaj i powtarzaj. Możesz do tego celu wykorzystać materiały edukacyjne, lub po prostu oglądać swoje ulubione filmy i seriale w wersji oryginalnej. Powtarzaj wyrazy i zwroty, naśladuj intonację.

5. Nie bój się mówić.

Najważniejsze jest, aby nie bać się mówić. Nie zastanawiać się nad gramatyką, nie bać się brzmienia swojego głosu po angielsku. I warto wyzbyć się potrzeby, by brzmieć jak native. Cóż, nie jesteś native speakerem języka angielskiego i trudno ci będzie brzmieć dokładnie tak jak on. Nie musisz się stresować! Słyszałam kiedyś takie powiedzenie, że tyle jest odmian angielskiego, ile osób, które go używają, a na świecie 3 razy więcej ludzi posługuje się angielskim jako językiem obcym niż jako pierwszym. Każdy z nich przemyca w wymowie jakieś drobne naleciałości ze swojego języka ojczystego. Nie ma się czym przejmować, dopóki twoja wymowa jest poprawna – będziesz zrozumiały dla innych.

6. Kanały na YouTube poświęcone wymowie.

Na zakończenie polecam kanały dostępne na YouTube poświęcone wymowie i jej ćwiczeniu:

Po cudzemu to wideoblog dotyczący wymowy angielskiej. Prowadząca go Arlena Witt z wdziękiem i w bardzo ciekawej formie uczy, jak poprawnie mówić po angielsku, zwraca uwagę na wyrazy najczęściej źle wymawiane przez Polaków, pokazuje także różnice w wymowie między angielskim brytyjskim a amerykańskim. Wszystko to okraszone jest wieloma przykładami z filmów, seriali i piosenek. Bardzo polecam oglądać regularnie: dużo wiedzy i frajdy w jednym

Ponieważ mojemu sercu bliżej do amerykańskiej odmiany angielskiego zacznę od kanałów prowadzonych przez Amerykanów i dotyczących wymowy American English:

Dave Sconda EnglishMeeting – krótkie ćwiczenia wymowy amerykańskiej, z przykładami i ćwiczeniami, bardzo ciekawe, a przy tym zabawne

A.J. Hoge – amerykański nauczyciel, prowadzi na YouTube kanał Effortless English, gdzie uczy różnych aspektów języka (np. wymowy). Mówi pięknie i bardzo wyraźnie po amerykańsku, łatwo go zrozumieć. Słuchanie go sprawia ogromna przyjemność. Daje dużo cennych wskazówek, jak rozwijać umiejętność mówienia po angielsku.

Gabby Wallace – Go Natural English, to kolejny kanał na YouTube, który bardzo polecam. Gabby też jest Amerykanka i uczy angielskiego, podaje sprawdzone sposoby na rozwijanie poszczególnych sprawności językowych, w tym mówienia. Też mówi wyraźnie.

Ale, żeby nie było, że zaniedbuję British English poniżej dwa kanały z brytyjską odmianą języka:

ETJ English – Eliot uczy wymowy brytyjskiej, daje wskazówki, jak brzmieć „more british”

English with Lucy – kanał z nauką brytyjskiej wymowy prowadzony przez uroczą Lucy.

To oczywiście tylko moje propozycje, bo na YouTube znajdziesz całe mnóstwo materiałów do nauki wymowy angielskiej, każdy znajdzie cos dla siebie.

Mam nadzieję, że przekonałam cię, że warto pracować nad swoją wymowa na każdym etapie nauki języka. Zachęcam do wyrobienia w sobie nawyku sprawdzania poprawnej wymowy w dostępnych narzędziach nawet, jeśli wydaje ci się, że mówisz dobrze. Pewnie nie raz się zdziwisz i powiesz: co? To dlaczego wszyscy mówią źle?
Otóż mówią źle, bo są przekonani, że mówią dobrze i nie przyjdzie im do głowy sprawdzić. 🙂
Bądź mądrzejszy i sprawdzaj, najwyżej upewnisz się, że mówisz dobrze.

Zaprzyjaźnij się ze słownikiem, kanałami Youglish i Playphrase.me, a przede wszystkim powtarzaj i kopiuj wzorcową wymowę i akcent.
Powodzenia!

Wykorzystano zdjęcie z Dave Sconda English Meeting „w pronunciation” video za Flicker.com (CC BY 2.0)